Vorige week is er een terugkomdag georganiseerd voor het Lerend Netwerk Texel met als doel het presenteren van de bevindingen en lessen die we geleerd hebben in 2023. De terugkomdag begon met een terugblik naar de aftrap in 2022, de activiteiten, bijeenkomsten en experimenten die afgelopen jaar hebben plaatsgevonden.

Vervolgens werd er een presentatie gegeven door Johan Voragen, akkerbouwer en bodemadviseur uit de Noordoostpolder. Zijn presentatie ging over wat de bodem is, de processen die er in plaatvinden en de nutriënten die in de eindproducten zitten; een vergelijking tussen 1985 en 2002, iets wat veel mensen aan het denken zette.

Eten van eigen eiland

Zijn presentatie werd opgevolgd door Dirk van de Beek. Dirk heeft een onderzoek gedaan naar 'eten van eigen eiland'. Hiervoor zijn vijf scenario's onderzocht waarbij deze met elkaar werden vergeleken op het vlak van landgebruik, economie, natuur, klimaat, kringlopen en gezond & sociaal. Uit het onderzoek naar de effecten hierop bleek dat het niet mogelijk is om met één scenario het goed te doen op al deze vlakken. De bevindingen uit het onderzoek worden tijdens een werksessie behandeld en aan de hand van concrete ambities en wensen uitgewerkt.

Het bodemleven in beeld

Hierna volgde een presentatie van Nico Jaarsma over het in beeld brengen van bodemleven. Met 'in beeld brengen' wordt hiermee letterlijk het fotograferen van het bodemleven bedoeld. Nico, zoetwater-ecoloog, heeft als hobby het fotograferen van het leven dat je normaliter niet ziet. Denk hierbij aan onderwater-ecologie en in dit geval ook het bodemleven. Bij het in beeld brengen wordt er ieder tijdsvak, bijvoorbeeld 10 minuten, een foto gemaakt (met flits). Vervolgens worden deze beelden (soms een aaneenkoppeling van maanden) heel snel achter elkaar afgespeeld waardoor er een soort film wordt afgespeeld. Op deze manier kun je de ontwikkelingen in de bodem goed volgen zonder dat het langdradig wordt. Denk hierbij aan het voorbij zien komen van een worm en wat er vervolgens in deze wormengang gebeurt. Maar ook de ontwikkeling van planten; op een video liet Nico zien hoe een bodem doorworteld wordt nadat deze is ingezaaid. Eerst is er alleen een penwortel te zien die naar beneden kruipt, vervolgens schieten links en rechts de haarwortels eruit. Een zeer boeiende presentatie van het grotendeels onbekende.

Mycorrhiza's 

Bram van Groningen en Jan Buijs vervolgden de presentatie met hun Mycorrhiza-onderzoek. Dit begon met een uitleg van Jan over wat Mycorrhiza's nu eigenlijk zijn, welke soorten er zijn en in welke mate ze een rol spelen in de bodem. De schimmel gaat een symbiose aan met de planten en in ruil voor plantsappen zorgt de schimmel voor een grotere opname van voedingstoffen voor de gastplant, beter vochtopname en betere bescherming tegen ziekten en plagen. Bram van Groningen doet praktijkonderzoek naar 'klimaatbestendige landbouw met Mycorrhiza op Texel' en heeft hiervoor proeven uitgezet op verschillende percelen bij verschillende boeren op het eiland. De uitvoering viel nog niet helemaal mee door de droogte bij de aanvang van de proef en de wijzigingen in de teelt gedurende het seizoen. Aan de hand van oogstmetingen en dronefoto's werd het effect van de schimmel beoordeeld bij het wel en niet toedienen ervan. De eerste resultaten waren dat het effect van de toediening van Mycorrhiza niet overal direct zichtbaar was, hoewel het in de teelt van dahlia's wél een effect lijkt te hebben. Duidelijk geworden in de teelt van Dahlia's en uien is dat het alternatieve teeltsysteem (niet ploegen maar niet-kerende grondbewerking (NKG) bij droogte in het plantseizoen een negatieve impact kan hebben op de opbrengst. Met het ploegen komt namelijk vochtige grond boven, voor het aanslaan van de zaden en stekken is dit een voorwaarde voor een goede start. Het project loopt nog minimaal twee jaar door, waarbij het langjarige effect van Mycorrhiza’s kan worden beoordeeld.

Luizenproef

Tot slot gaf Vincent Lap van De Lieuw een presentatie over de 'luizenproef'. Bij deze proef is er gemeten hoeveel luizen er voorkwamen in een perceel waar stro was gestrooid tussen de aardappelruggen tegenover een perceel waar geen stro was gestrooid. Luizen kunnen een virus met zich meedragen en kunnen hiermee een pootaardappel besmetten, waarna het risico voor de teler is dat de partij naar een lagere kwaliteitsklasse wordt teruggekeurd of zelfs kan worden afgekeurd.

Met behulp van gele vangbakken met een laagje water hierin werden de luizen tussen de aardappelruggen gevangen en voor determinatie naar de het laboratorium van de NAK (Nederlandse Algemene Keuringsdienst) gestuurd. Per veld waren drie vangbakken geplaatst om tot een betrouwbaar resultaat te komen.

Het aantal luizen dat wordt geteld zegt niet direct iets over het gevaar voor virusoverdracht. Ieder soort luis heeft namelijk een soort efficiëntie van virusoverdracht, REF genaamd. Door deze REF-waarde te vermenigvuldigen met het aantal gevonden luizen van dat soort, kan de vectordruk worden bepaald waarna de teler weet of er op dat moment moet worden ingrepen.

Door de vectordruk gedurende het groeiseizoen per luizenbak in een grafiek te zetten, kan een vergelijking gemaakt worden op de werking van stro tussen de aardappelruggen. Het resultaat was tegengesteld van wat werd verwacht; in het perceel waar stro was gestrooid, was de vectordruk gedurende het (bijna) volledige groeiseizoen in de 1^e 6 weken hoger dan in het perceel waar geen stro gestrooid was. In de zaal ontstond een levendige discussie hoe dit mogelijk kon zijn. De vangbakken stonden tussen de aardappelruggen en dus niet allen op de hoogte van de aardappelplanten, wat mogelijk van grote invloed was. Ook verschilden de percelen van aardappelrassen (en mogelijk aantrekkingskracht op luizen) en er stonden bomen langs het perceel waar geen stro was gestrooid. Kortom; veel factoren die ervoor hebben kunnen zorgen dat de vectordruk zoveel van elkaar verschilden. Er zal worden nagedacht over een vervolg waarbij de verschillen geminimaliseerd worden en het aantal luizen in de plant zelf worden geteld, in plaats van tussen de aardappelruggen.

Het was een interactieve dag met veel interessante onderwerpen en veel aanwezigen gingen geïnspireerd en met stof tot nadenken weer huiswaarts.